Op zoek naar geld bij zakenfamilies

Familiebedrijven zoeken vaker financiering bij andere families en oud-ondernemers, nu banken minder scheutig zijn met leningen. 'Je kunt spreken van een trend', zegt turnaroundmanager Harm Tunteler. Vroeger zat de wereld nog simpel in elkaar. Als een onderneming in moeilijkheden kwam, stelde een externe puinruimer orde op zaken en werd de huisbank gevraagd de kredietlijnen op te rekken. Zo is menig probleemgeval opgelost.
Maar tegenwoordig lukt dat niet meer. de crisismanager staat nog wel klaar, maar de bankier niet. 'Banken zijn op hun hoede en werpen een hoge drempel op', zegt Tunteler, managing partner bij Custom Management, leverancier van interim-bestuurders. Het bureau heeft momenteel de handen vol aan het reorganiseren van middelgrote familiebedrijven die in een kritieke situatie verkeren. 'De economie dicteert het soort opdrachten dat wij verrichten.
Reorganiseren, kostenreductie en afslanken zijn aan de orde van de dag', zegt Tunteler die zelf ooit koffiebranderij Smit & Dorlas overnam, samen met investeringsmaatschappij Egeria. dat de banken niet meer willen bijspringen, heeft alles te maken met de verscherpte kapitaaleisen die zij opgelegd krijgen. Zij moeten meer vermogen reserveren ten opzichte van de genomen risico's. In de stagnerende economie zijn banken vaker gedwongen af te boeken op slechte leningen.
'Het is razenddruk op de afdeling bijzonder beheer,' weet Tunteler, waar bancaire cliënten in precaire toestand terechtkomen. Het helpt ook niet als bedrijven meer rente willen betalen voor het verhoogde risico. 'Banken houden in veel gevallen de deur helemaal dicht', ervaart deze adviseur. Ze komen pas over de brug als bedrijven de helft van het benodigde kapitaal op tafel leggen in de vorm van risicokapitaal of achtergestelde lening. Waar moet dat geld vandaan komen?
'Er is een neiging om in dat geval te kijken naar andere zakenfamilies of oud-ondernemers die vermogen voorhanden hebben', signaleert Tunteler. Een logische stap, vindt hij. Ondernemers vinden gemakkelijk gehoor bij andere ondernemers: ze bewegen zich in dezelfde wereld en spreken elkaars taal. 'Ze zitten gevoelsmatig dicht bij elkaar.' Tunteler telt in Nederland zeker tien investeringsvehikels die uit zakenfamilies voortkomen en in familiebedrijven willen investeren. daartoe behoren Berk Partners, bekend van ex-coureur Ben Pon (van auto-importeur Pon), en Egeria, ontsproten in de kring van de familie Brenninkmeijer. In dit rijtje past ook de Hoge dennen, een investeringsfonds van de familie de Rijcke, die fortuin maakte met de verkoop van winkelketens Kruidvat en Groenwoudt.
Andere verwante fondsen zijn Navitas (familie Zeeman) en de participatiemaatschappijen Ecart en Synergia, net als Informal Capital Network, waarin vermogende particulieren optrekken, en TIIN Capital, ook al een netwerk van ruim 500 informal investors. de waarde van de gemiddelde deal in dit circuit bedraagt naar schatting € 10 mln. Het totale investeringspotentieel bedraagt zo'n € 250 mln. 'dat is een zeer voorzichtige schatting. Als iemand het dubbele zou noemen, zou ik hem niet voor gek verklaren', stelt Tunteler. Kenmerkend voor dit type investeerder is de lange termijn horizon: er moet een goed rendement worden gemaakt, maar de tijdsdruk is minder groot dan bij private-equityhuizen die snel resultaat moeten boeken voor hun institutionele beleggers. En de ondernemers die om geld vragen, hoeven ook niet per se een meerderheidsbelang uit handen te geven en kunnen dus zeggenschap behouden. Sterker nog: Ecart wil niets liever dan een minderheidsbelang, de zittende directie moet een grote financiële betrokkenheid houden om tot hoge prestaties te worden geprikkeld.
Konden ondernemers, op zoek naar geld, vroeger nog terecht bij een partij als de NPM, nu ligt dat volgens Tunteler minder voor de hand. Sinds deze participatiemaatschappij van SHV Holdings streeft naar meerderheidsbelangen is niet iedereen daar aan het goede adres, meent de partner van Custom Management. 'Als de zittende aandeelhouders in het bedrijf de baas willen blijven, moeten ze verder kijken.' de investeringsvehikels uit familie- en ondernemerskringen zijn regelmatig in de markt voor een deal. Ecart, waarin dertig oud-ondernemers risicovermogen bij elkaar hebben gelegd, nam eind vorig jaar een aandeel in Life Hammer, leverancier van veiligheidsuitrusting voor auto's.
Investeringsmaatschappij Synergia Capital Partners, dat vooral middelgrote ondernemingen in Nederland bedient, was tot 2007 betrokken bij Cold Food, de maker van kroketten onder de merknamen Van Dobben en Kwekkeboom. Cold Food, nu onderdeel van NPM, is op het ogenblik verwikkeld in een fusieproces met Mora, waarover de Europese mededingingsautoriteiten begin dit jaar bedenkingen hebben geuit. de huidige portefeuille van Synergia omvat winkelketen Schoenenreus (222 filialen) en de fabrikant van oogstmachines Agro Ploeger, die in oktober vorig jaar fuseerde met het Amerikaanse Oxbo. Ook investeerder de Hoge dennen was eind 2011 actief op de overnamemarkt met de acquisitie van kunststofbedrijf Wiefferink in Oldenzaal, bedoeld om de onderneming verder te laten groeien.

02-02-2012 © Het Financieele Dagblad (Geschreven door: Henk Engelenburg en Hans Maarsen Amsterdam)

Banken draaien kredietkraan dicht

Bedrijven en huishoudens in Europa krijgen moeilijker een lening, blijkt uit onderzoek van de ECB

Europese banken hebben hun eisen voor de kredietverlening aan bedrijven en huishoudens in de laatste maanden van vorig jaar 'significant' aangescherpt en de rentes op leningen verhoogd. Ze verwachten dit beleid in de eerste drie maanden van dit jaar verder voort te zetten. Dat blijkt uit de zogeheten Bank Lending Survey die de Europese Centrale Bank (ECB) woensdag heeft gepresenteerd. De uitkomst versterkt de vrees voor aanhoudende economische malaise in Europa, omdat bedrijven moeilijker kunnen investeren en gezinnen minder kunnen consumeren. 'Dit onderzoek voedt de inschatting dat de Europese economie in een recessie is weggegleden', stelt Nick Kounis van ABN Amro. De ECB merkt op dat het beeld van verkrapping wijdverspreid is. Alleen Duitsland onttrekt zich eraan. Ook in Nederland scherpte 'een enkele bank' de criteria aan, stelt de Nederlandsche Bank in aanvulling op de driemaandelijkse ECB-enquête. In haar onderzoek vraagt de ECB periodiek aan banken of ze strenger zijn geworden of juist soepeler. Per saldo 35% van de banken zegt haar beleid te hebben aangescherpt als het gaat om bedrijfsleningen. Bij de vorige rondvraag in oktober antwoordde 16% van de banken zwaardere criteria te stellen. Bij hypotheekleningen aan huishoudens stelt netto 29% van de Europese banken hogere eisen, tegen 18% in oktober. De ECB ondervroeg 124 Europese financiële instellingen. 'De deelnemende banken schrijven aanscherping van de kredietstandaarden toe aan de nadelige combinatie van een zwakkere conjunctuur en de schuldencrisis in de eurozone', schrijft de ECB. de economische terugval maakt banken terughoudender omdat ze vrezen dat leningen niet meer worden afgelost. De schuldencrisis ondermijnt de financiële positie van de banken zelf. Een groot aantal instellingen meldde 'ernstige problemen' te hebben met hun financiering, waardoor ze minder ruimte hebben om geld uit te lenen. De ECB stelt dat de aanscherping van de kredietverleningen ook in de toekomst aanhoudt, 'zij het aan een lager tempo.' De verstrekking van bijna € 500 mrd aan zeer goedkope leningen door de ECB heeft de fundingproblemen voor de banken verlicht. Hierdoor zal de kredietkrapte wellicht afzwakken. Vorige week zei bankpresident Mario Draghi al dat hij 'een majeure, majeure credit crunch' heeft voorkomen met zijn liquiditeitsoperatie. Overigens is het zeer de vraag of bedrijven en huishoudens ook meer gebruik zullen maken van ruimere kredietmogelijkheden. Uit de ECB-cijfers blijkt dat er bij gezinnen minder belangstelling is voor hypotheken (per saldo ziet 27% van de banken minder animo). de vraag naar bedrijfsleningen is vrijwel even laag als drie maanden geleden. 02-02-2012 © Het Financieele Dagblad (Geschreven door: Marcel de Boer)